Povodom sjednice Narodne skupštine Republike Srpske zakazane za 26.09.2023. godine na kojoj je jedna od tačaka dnevnog reda Nacrt zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija u Republici Srpskoj, Centri civilnih inicijativa (CCI) pozivaju poslanike da navedeni Nacrt zakona povuku sa sjednice Narodne skupštine odnosno da ne usvoje Nacrt zakona u predloženoj formi.
Smatramo da Nacrt zakona nije u skladu sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, ustavima Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, Zakonom o udruženjima i fondacijama Republike Srpske, kao ni Zakonom o poreskom postupku Republike Srpske. Naime, navedenim Nacrtom zakona se podstiče diskriminacija organizacija koje se finansiraju iz međunarodnih izvora, uz propisivanje dodatnih obaveza i sistema kontrole pored već postojećih. Zbog toga se predviđena zakonska rješenja mogu tumačiti kao restriktivni mehanizam usmjeren na ograničavanje djelovanja neprofitnih organizacija.
S obzirom na to da se navedenim Nacrtom predviđa zabrana pojedinih aktivnosti neprofitnih organizacija, kao što je zagovaranje za unapređenje zakona i javnih politika, uvode posebne procedure izvještavanja i inspekcijski nadzor, te uspostavlja posebni registar, uz korištenje sintagmi kao što je „agenti stranog uticaja“, eventualnim usvajanjem ovog Zakona podstakla bi se otvorena cenzura i stigmatizacija civilnog društva.
Dodatno zabrinjava što predloženi Nacrt zakona propisuje da u slučaju povrede odredaba zakona ministar pravde može predati zahtjev za zabranu obavljanja rada neprofitnih organizacija, bez prethodnog ukazivanja na propust i ostavljanja roka za ispravku, bez eventualne prekršajne mjere i bez pravnih lijekova.
Uz prethodne prakse i zakonske izmjene od strane vlasti u Republici Srpskoj koje se odnose na ograničavanje slobode mirnog okupljanja građana, slodobe medija kroz neskrivene pritiske na novinare/ke, slobode mišljenja kroz kriminalizaciju klevete, te sada i slobode udruživanja kroz zakonsku formulaciju o stranim agentima, jasno je da se ovakvim zakonskim rješenjima narušavaju teško dosegnuti demokratski standardi.